زیست فناوری قارچ‌های صنعتی (Industrial Fungi Biotechnology Research Department)
زمینه اصلی فعالیت: به‌نژادی مبتنی بر زیست فناوری در قارچ‌های با کاربرد صنعتی

معرفی و ضرورت کلی فعالیت‌های گروه

بطور مشخص، مهمترین انگیزه‌ (که در حال حاضر نیز موضوعیت دارد) از تاسیس گروه پژوهشی زیست فناوری قارچ‌های صنعتی استفاده از ظرفیت‌های فناوری زیستی برای کمک به رفع یا کاهش چند مشکل یا نیاز مشخص در کشور بوده است که عبارتند از: محدودیت شدید آب، محدودیت زمین‌های قابل کشت، تامین پروتئین غیر حیوانی مورد نیاز جامعه و بالاخره ایفای نقش در اقتصاد مقاومتی.  فناوری زیستی (Biotechnology ) بنا به تعریف سازمان صنعت فناوری زیستی در آمریکا (http://www.bio.org ) که بزرگترین شرکت تجارت فناوری زیستی در دنیا می‌باشد، عبارت است از استفاده توامان از فرآیندهای سلولی و زیست مولکولی به منظور تولید فرآیندها و محصولاتی که به بهبود وضع زندگی و سلامت بشر کمک می‌نماید.  در مجموع، فناوری زیستی در دنیای کنونی و با توجه به چالش‌های پیش رو سه وظیفه عمده بر عهده دارد: (1) درمان و بهبود، (2) تامین و افزایش راندمان انرژی و کاهش اثرات سوء زیست محیطی و (3) تامین غذا.  بایستی توجه داشت که ‌فناوري زیستی در حال حاضر به‌معنای فقط یک علم تک رشته‌ای نیست بلکه یک علم چند رشته‌ای و بین رشته‌ای است که بصورت یک دانش فنی سودآور جایگاه مهمی در حل مشکلات صنعتی در کشورهای مختلف دنیا به ویژه کشورهای پیشرفته دارد.    لذا این گروه زمینه تخصصی خود را بر روی فناوری زیستی قارچ‌های صنعتی انتخاب نموده است.  قارچ‌ها به مفهوم عام خود یکی از ارگانیسم‌های مهم مورد استفاده در حوزه فناوری زیستی هستند که یا بطور مستقيم در صنعت استفاده مي‌شوند يا فرآورده‌هايي توليد مي‌کنند که در صنايع مختلف از جمله صنايع غذا، توليد پروتين‌هاي حياتي، رنگ، دارو، کود‌هاي بيولوژيک، ترکيبات آلي و غیره داراي کاربرد هستند.  لذا انتظار این است که فعالیت‌های پژوهشی این گروه منجر به تولید فرآورده‌هایی ‌شود که در صنايع مختلف از جمله صنايع غذا، غنی سازی مواد غذایی، توليد پروتئين‌هاي حياتي، رنگ، دارو، کود‌هاي بيولوژيک، و غیره  داراي کاربرد هستند.  لذا فعالیت‌های این گروه می‌تواند در تجمیع اهداف مورد نظر و ارتقاء وضعیت در حوزه غذا و صنعت بسیار موثر باشد، به‌ ویژه آنکه بایستی در نظر داشت دانشگاه‌ها اصولا وارد تحقیقات کاربردی و صنعتی نمی‌شوند و این فرصت گرانبهایی برای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی خواهد بود. 

محورهای اصلی فعالیت:
محور 1. گردآوری، تاکسونومی (با استفاده از روشهای نوین DNA Barcoding ) و تاسیس کلکسیون زنده قارچ‌های خوراکی و خوراکی-دارویی بومی ایران
محور 2. استفاده از فناوری‌های زیستی در بهبود خصوصیات زراعی قارج‌های خوراکی و خوراکی-دارویی
محور 3. کودهای زیستی بر پایه قارچ
محور 4. ترکیبات زیست-فعال (مواد موثره) قارچی

اهداف بلند مدت گروه:

1. رسيدن به جايگاه مرجعيت در زمينه تحقيقات به‌نژادی قارچ هاي خوراكي و خوراکی-دارویی در کشور و در منطقه (همسایگان، کشورهای آسیای میانه و خاور میانه )
2. رسیدن به جایگاه ممتاز در زمینه کودهای زیستی و ترکیبات موثره قارچهای صنعتی
3. توليد و فروش کالا، خدمات و دانش فني به بخش صنعت داخل و خارج از کشور
4. تامين صد در صد منابع مالي گروه از محل قراردادهاي پژوهشي و فروش دانش فني
5. افزايش انتشارات علمي- پژوهشي بین المللی
6. تاسیس زیست بانک قارچ‌های خوراکی بومی ایران
7. تولید نژادهای اصلاحی برتر قارچ خوراکی دکمه‌ای با برند ملی
8. تولید کود زیستی
9. استحصال مواد موثره با کاربرد دارویی از قارچهای صنعتی

اعضای شورای علمی:

1. دکتر حمید رضا پوریان‌فر، عضو هیات علمی جهاددانشگاهی واحد مشهد، مدیر گروه (رزومه فارسی)

2. مهندس جواد جانپور،  عضو هیات علمی جهاددانشگاهی واحد مشهد (رزومه فارسی)

3. مهندس خلیل ملک‌زاده، عضو هیات علمی جهاددانشگاهی واحد مشهد   (رزومه فارسی)
4. دکتر سعید زیبایی، استادیار موسسه واکسن و سرم سازی رازی_شعبه شمال شرق کشور
5. دکتر محمد فارسی، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، گروه بیوتکنولوژی
6. دکتر امین میرشمسی، استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، گروه بیوتکنولوژی      

پژوهشگران تمام وقت گروه:

مهندس شراره رضائیان دانشجوی دکترای رشته فیزیولوژی گیاهی (رزومه فارسی)

مهمترین دستاوردها و افتخارات پژوهشی

1. بومی سازی دانش فنی تولید نژادهای هیبرید قارچ خوراکی دکمه‌ای
2. ثبت نژاد و کسب حق اختراع چند نژاد هیبرید
3. برگزیده تندیس زرین هفتمین جشنواره ملی فن آفرینی شیخ بهایی
4. کسب دانش فنی تعیین فاصله ژنتیکی هموکاریون‌های قارچ خوراکی برای انتخاب بهترین‌ها برای تلاقی
5. کسب دانش فنی تعیین فاصله ژنتیکی نژادهای وحشی و زراعی قارچ خوراکی
6. کسب دانش فنی تایید قطعی هیبریدها، هموکاریون‌ها و هتروکاریون‌ها از طریق روش‌های مولکولی
7. کسب دانش فنی کشت آزمایشگاهی و تولید انواع قارچ‌های خوراکی و خوراکی-دارویی
8. کسب دانش فنی بهینه سازی فرايند کمپوست‌سازي قارچ خوراکي دکمه‌اي از طریق روشهای میکروبیولوژی
9. کسب دانش فنی انتقال ژن در قارچ خوراکي دکمه‌اي از طریق آگروباکتريوم تومي فاشينس
10. کسب دانش فنی تولید رنگ از قارچ موناسکوس پرپورئوس
11. کسب دانش ژنومیکس و فانکشنال ژنومیکس قارچ خوراکی دکمه‌ای در رابطه با آنزیم‌های تجزیه کننده لیگنینی

دستاوردهای آموزشی

1. برگزاري بيش از 10 کارگاه آموزشي تخصصی در سطح ملی در زمينه پرورش و اصلاح قارچ‌هاي خوراکي و دارويي
2. انتشار چند جلد کتاب در زمينه پرورش و اصلاح قارچ‌هاي خوراکي و دارويي
3. تولید و انتشار چند حلقه فیلم آموزشی در زمينه پرورش و اصلاح قارچ‌هاي خوراکي

محصولات گروه

زمینه‌های تحقیقاتی مورد علاقه برای همکاری (طرح پژوهشی یا پایان نامه تحصیلات تکمیلی)

توانمندی‌ها:

 

همکاران مرتبط

1. مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران
2. وزارت جهاد کشاورزی
3. سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی
4. وزارت صنایع و معادن
5. موسسه تحقیقات آفات و بیماری­های گیاهی
6. دفتر امور سبزی، گیاهان زینتی و دارویی
7. اداره کل تعاون استان خراسان رضوی
8. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
9. صنایع پرورش قارچ در سراسر کشور
10. انجمن صنفی پرورش دهندگان قارچ خوراکی ایران